Menu

Siliconen voor een nationaal symbool - de alpenhoorn 

Published by Angst+Pfister on February 2023

Wie had dat gedacht? Als het ver dragende geluid van een alpenhoorn tussen de magnifieke bergtoppen van Zwitsersland echoot, zingt Angst+Pfister mee. Het traditionele vakmanschap van Bruno Catteneo, maker van hoogwaardige alpenhoorns, ziet niet af van O-ringen voor het afdichten van de drie houten pijpdelen van het instrument. Een enthousiaste alpenhoornspeler en de Angst+Pfister agent uit Italiaans sprekend Zwitserland dachten dat dit zelfs nog beter kon.

Volgens de legende was de alpenhoorn een geschenk van de geesten: op een nacht, hoog boven het Brienz-meer, verschenen drie figuren aan de jonge herder Res. Ze boden hem de keuze tussen rode, groene of witte melkwei. Rode wei zou hem wonderlijke krachten geven, de groene zou de mooiste Alpen de zijne maken. De herder koos echter voor de honingzoete witte wei. En nadat hij die had verorberd, laaide zijn vuur op en slonk weer, en ernaast lag opeens een alpenhoorn. Hij blies op de hoorn en wachtte totdat het geluid naar hem terug echode als de stemmen van geesten. In het dal dachten de mensen dat de bergen waren gaan zingen. Dat is de mythe. In elk geval lieten de geesten de eerste alpenhoorn achter, in die tijd nog zonder O-ringen van de APSOparts - Angst+Pfisters online shop - tussen de verbonden houten pijpen. 

Het is zonder twijfel het meest iconische symbool van Zwitserland, nog vóór fondue, edelweiss, zakmessen en klokken. Alpenhoorn is thuis. Er was echter ook een tijd dat de alpenhoorn een slechte reputatie kreeg, namelijk als bedelhoorn. Toen werd de hoorn geassocieerd met arme herders die erop speelden om geld te bedelen. In de 19e eeuw kwam de alpenhoorn opnieuw in trek, met de romantische transformatie van de Alpen, het begin van het toerisme en het vieren van traditie met de eerste nationale herdersfestivals, de Unspunnen-festivals in de buurt van Interlaken, die tegenwoordig nog steeds regelmatig worden gehouden.  
 

O-ringen voor de hoogste normen van vakmanschap 

Hoe de eerste O-ring van Angst+Pfister een integraal onderdeel van Zwitserlands belangrijkste erfgoedpareltje werd, weten de ingenieurs net zo min als dat ze de mythische oorsprong van het instrument met zekerheid weten te benoemen. Eén ding is in elk geval wél zeker: een tussenpersoon bestelde O-ringen voor Bruno Cattaneo, de alpenhoornmaker van Graubünden, van de APSOparts-shop. Als hij die afleverde, dronken ze een glas Merlot en speelden ze samen alpenhoorn. Dat is wat Urs Arnold - een fervent alpenhoornspeler en klant van Bruno Cattaneo - wist te vertellen. Hij staat op goede voet met Francesco Brunone, die al heel lang agent is bij Angst+Pfister voor Italiaans sprekend Zwitserland. "Ik was verbaasd toen ik hoorde van mijn collega's dat onze rubberen ringen worden gebruikt voor de alpenhoorn," zegt Francesco Brunone.

Bruno Cattaneo is niet zomaar iemand. Urs Arnold noemt het bedrijf de Stradivarius van de alpenhoornmakers. Hij had zo'n vijf jaar eerder een alpenhoorn aangeschaft - eentje met het typische volumineuze timbre waar het bedrijf om bekend staat. Voor een echt goeie ben je al snel tussen de 3.500 en 6.000 franc kwijt. Tegenwoordig is er ook een telescooptype koolstofhoorn. "Ze zijn beter geschikt voor in vliegtuigen," zegt Urs Arnold. In Bruno Cattaneo's werkplaats is alles puur vakmanschap. Hier worden voornamelijk traditionele technieken gebruikt, zonder hulp van door computers gestuurde machines.

Het hout en de afdichting zijn essentieel.

De belangrijkste component van een alpenhoorn is het hout. Bruno Cattaneo selecteert het hout voor zijn alpenhoorns samen met boswachters in de bergen van het Zwitserse kanton Graubünden. Alleen hout met de juiste resonantie heeft de kwaliteit om trillingen op een zodanige manier over te brengen dat de alpenhoorn goed klinkt. Er zijn eeuwenoude sparren voor nodig, die groeien op een hoogte van tussen de 1400 en 1600 meter. Daar zorgt het klimaat ervoor dat het hout langzaam en evenredig groeit en zijn de jaarringen homogeen genoeg om het compacte en sonore basismateriaal te vormen voor de instrumenten. Voor de typische kromming in de hoorn zijn stammen nodig die op steile hellingen zijn gegroeid.  

Bijna net zo belangrijk als het hout zijn de afdichtingen - de standaardalpenhoorns van vandaag bestaan uit drie delen. Het is van doorslaggevend belang dat de verschillende delen heel goed op elkaar aansluiten. Er mag geen lucht uit ontsnappen," aldus Urs Arnold. Als de delen niet perfect in elkaar passen, zal dat een negatieve invloed hebben op de toonhoogte en de geluidskwaliteit. Er zitten vier inkepingen in de verbindingen van Bruno Cattaneo en in elk daarvan wordt een O-ring geplaatst. "De afdichtingen moeten zeker stellen dat de trillende luchtstoten niet uit de lange buis ontsnappen - behalve door de kelk aan het uiteinde. Tegelijkertijd moeten de delen van het instrument soepel in elkaar kunnen glijden," zegt Bruno Cattaneo.   
 

Siliconen in plaats van smering? 

"Spelers gebruiken Vaseline of uierzalf om het gemakkelijker te maken de delen van de alpenhoorn tegen elkaar te duwen," legt Urs Arnold uit. Het nadeel van deze methode is dat de smering ook vuil verzamelt. Daardoor kwam Francesco Brunone op een idee: "De O-ringen in de alpenhoorns zijn conventionele zwarte NBR-ringen. Siliconen ringen zouden het waarschijnlijk mogelijk maken de delen samen te voegen zonder dat er een smeermiddel voor nodig is." 

Het concept bereikte intussen de oren van Bruno Cattaneo's werkplaats en er werden siliconen ringen besteld bij Angst+Pfister. "De eerste testen waren zeer veelbelovend," verklaart Bruno Cattaneo tevreden. Montage en afsluiting werkten heel goed voor de kleinere afdichtingen en werden gereflecteerd in het geluid. "We experimenteren nog met de diameter van de grotere ringen. Voor de kleinere zijn we al met een lange-termijnproef begonnen op diverse alpenhoorns in onze groep." Als deze test ook succesvol is, zullen de nieuwe afdichtingen worden gebruikt in de alpenhoorns, zodat de bergen in de toekomst nog mooier kunnen zingen. 

Conclusie

De samenwerking tussen Urs Arnold, Francesco Brunone en Angst+Pfister benadrukt de toewijding aan het verbeteren van de kwaliteit en bespeelbaarheid van het instrument. Door te experimenteren met siliconen o-ringen is er een voelbare opwinding over de mogelijke verbeteringen in geluid en montagegemak, wat een toekomst belooft waarin de melodieën van de bergen nog mooier resoneren.

Dit bedrijf is een bewijs van de toewijding van ambachtslieden als Bruno Cattaneo om het culturele erfgoed van Zwitserland te behouden en te verheffen en tegelijkertijd de vooruitgang in materialen en technieken te omarmen.

Wij zorgen dat het werkt

Neem gewoon contact met ons op en we nemen snel contact met u op!

Ontdek uw weg naar innovatie 

Maak kennis met onze expertise op verschillende gebieden en ga met ons in zee voor engineeringoplossingen op maat.